Yna bloeddiodd yr holl bobl yn uchel mewn moliant i’r ARGLWYDD am fod sylfaen tŷ’r ARGLWYDD wedi ei gosod. Yr oedd llawer o’r offeiriaid a’r Lefiaid a’r pennau-teuluoedd, a oedd yn ddigon hen i fod wedi gweld y tŷ cyntaf, yn wylo’n hidl pan welsant osod sylfaen y tŷ hwn; ond yr oedd llawer yn bloeddio’n uchel o lawenydd. Ac ni fedrai neb wahaniaethu rhwng sŵn y llawenydd a sŵn y bobl yn wylo, am fod y bobl yn gweiddi mor uchel nes bod y sŵn i’w glywed o bell.
Esra 3:11b-13
Nid yw pethau bob amser yn dwt, yn daclus ac yn syml pan ddaw hi i bobl yr Arglwydd. Yn yr adnodau hyn mae pobl Dduw wedi cael eu dwyn yn ôl o’r alltud ac wedi dechrau ailadeiladu’r deml. Mae’r allor yn ei le ac mae’r sylfeini wedi’u gosod ac mae’r bobl wedi dod at ei gilydd i foli’r Arglwydd yn unol â chyfarwyddiadau’r brenin Dafydd. Ond sylwch ar yr ymatebion…
I rai mae’n gyfnod o hapusrwydd mawr wrth iddynt weld popeth y mae’r Arglwydd wedi’i wneud drostynt wrth ddod â hwy yn ôl a darparu man lle gallai Duw drigo unwaith eto. Maent yn canu ac yn gweiddi â llawenydd o feddwl am addewidion Duw a’i ddaioni. Ond i eraill mae’n amser wylo wrth iddyn nhw syllu ar y sylfeini bychan sydd ddim byd o’u cymharu â theml y gorffennol. Rhaid ei bod wedi bod yn brofiad od iawn sefyll ar y safle adeiladu hwnnw a chlywed y gymysgedd o wylofain, canu a gweiddi.
Pwy ymatebodd yn y ffordd gywir? Nid yw’r testun yn dweud wrthym yn glir. Gall un gydymdeimlo â’r ddau grŵp. Yn sicr, mae Haggai 2:1-5 yn awgrymu na ddylai’r bobl fod wedi cael cymaint o dristwch gan yr hyn yr oedd yr Arglwydd yn ei wneud, ond gall rhywun ddeall tristwch naturiol wrth iddynt sylweddoli’r hyn yr oeddent wedi’i golli dros y blynyddoedd alltud. Mae emosiynau ac ymatebion dynol yn gymhleth, ac nid yw pobl Dduw bob amser yn ymateb yn yr un ffordd.
Rydym yn byw mewn cyfnod diddorol ac ni allaf helpu ond meddwl ein bod yn gweld rhywbeth o’r gymysgedd hon o ymatebion yn yr Eglwys heddiw. Mae llawer wrth eu bodd â’r cyfleoedd newydd y mae’r broses gloi wedi’u darparu, ond mae eraill yn cael pethau’n anodd wrth iddynt fethu cymdeithas wyneb yn wyneb ac adeilad yr Eglwys. Mae pobl yr Arglwydd yn ymateb mewn gwahanol ffyrdd, a dim ond naturiol yw hynny. Mae’n galonogol gwybod nad yw hyn yn rhywbeth newydd a gallwn gefnogi a gweithio gyda’n gilydd trwy’r amser cymhleth hwn.
Gan droi yn ôl at Esra, er bod y deml newydd yn fendith, roedd naratif mwy ar waith, ac felly gwirionedd pwysicach inni ei amgyffred. Yn ddyfnach na sylfeini’r deml newydd ac yn hŷn na’r deml gyntaf oedd cynllun buddugoliaethus Duw i fendithio dynoliaeth a dod â Gogoniant i’w enw trwy’r iachawdwriaeth a gynigir gan Grist. Byddai pebyll ac adeiladau yn mynd a dod, ond fel y dywedodd Ioan mor glir flynyddoedd yn ddiweddarach – “A daeth y Gair yn gnawd a preswylio (tabernacylio!) yn ein plith, ac rydym wedi gweld ei ogoniant, ei ogoniant fel yr unig Fab gan y Tad, yn llawn o ras a gwirionedd. ” Trwy Iesu y byddai Duw wirioneddol yn presenoli ei hunan gyda, ac yn bendithio dynoliaeth. Pe bai dim ond y bobl yn amser Esra wedi sylweddoli hyn!
Heddiw, rydyn ni’n gweld llawer o ymatebion gwahanol i stori covid-19, ac mae’n bwysig ein bod ni’n cefnogi ac yn helpu ein gilydd. Ond gadewch inni beidio â cholli golwg ar y stori fwy o’r hyn y mae Duw yn ei wneud. Gadewch inni edrych i’r efengyl sy’n ein huno ni i gyd, ac i’r Arglwydd a fydd un diwrnod yn derbyn pob gogoniant ac anrhydedd. Gadewch inni fyw iddo.
Steffan Job, Capel y Ffynnon